دستاوردهاي مادي بشر از آغاز زندگي شهرنشيني و خاصه پس از توسعه صنعت در معرض انواع خطرها و حوادث گوناگون قرار داشته و دارد . ترس از سوانح و بلاياي طبيعي مانند : آتش سوزي ، سيل ، زلزله ،‌ طوفان ، آتشفشان و بيم از بين رفتن ثروت و اموالي كه حاصل يك عمر تلاش و كوشش انسان مي باشد عواملي است كه آرامش و آسايش او را سلب و زندگي وي را توام با نگراني و تشويق مي سازد . انسان امروز نيازمند پشتوانه اي مطمئن و هميشگي است تا بتواند با آثار زيان بار حوادث و بلاياي طبيعي مقابله كرده و خسارت هاي بوجود آمده را جبران نمايد .

 معرفي بيمه آتش سوزي

تعريف آتش سوزي  :

عبارت است از آتشي كه از يك منبع حرارتي غيرقابل كنترل سرچشمه گرفته و يا منبع حرارتي كنترل شده اي را ترك نمايد و  داراي چنان نيروي حرارتي باشد كه گسترش و توسعه يابد. آتش سوزي ها را معمولاً به دو دسته آتش سوزي كنترل شده و يا اهلي و آتش سوزي غيرقابل كنترل و يا وحشي تقسيم مي كنند. آتش سوزي اهلي همان آتش مورد نياز و استفاده بشر مي باشد مانند آتش بخاري و چراغ گاز و ساير منابع حرارتي و بالعكس چنانچه همان آتش از هدف اصلي خود خارج و منحرف شود به آن آتش سوزي وحشي گويند.

از نظر فني بيمه و در زبان بيمه اي ، آتش سوزي عبارت است سوختن و شعله ور شدن يك جسم قابل سوختن يا عمل و فرآيند سوختن چيزي كه همراه با شعله و سوزش باشد. به همين دليل سوختن آهسته و بدون شعله (اكسيداسيون)  ، تغيير رنگ و بو دادن ، حرارت و گرما دادن به چيزي ، تخمير ، كباب شدن يا كباب كردن چيزي (مواد غذايي) به معناي آتش سوزي و حريق عرفي نيست. در بيمه نامه آتش سوزي واژه (آتش سوزي) به كار رفته است و منظور از آن خطري است كه با ايجاد گرما و شعله و سوختن ، موجب زيان ديدن اموال (مورد بيمه) مي شود. بنابراين گرم شدن بي اندازه بخاري كه موجب شكستن شيشه مغازه اي شود يا باعث تغيير رنگ و بوي اجناس درون آن گردد آتش سوزي به معناي عرفي و بيمه اي بشمار نمي رود.

موضوع بيمه آتش سوزي :

موضوع بيمه آتش سوزي تأمين خسارت و جبران زيانهاي مالي و مادي است كه بر اثر وقوع خطر آتش سوزي به اموال و دارائيهاي منقول و غيرمنقول بيمه گذار اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي وارد مي شود. بنابراين در بيمه آتش سوزي خسارتهاي مالي مورد تأمين قرار مي گيرند نه خسارتهاي جاني و بدني ، اضافه كنيم كه خسارت وارد به اموال اشخاص ثالث بر اثر وقوع آتش سوزي كه مطابق قانون موجب مسئوليت و پاسخگويي بيمه گذار شود نيز همراه پوشش خطر آتش سوزي يا بطور جداگانه از طريق بيمه نامه مسئوليت مدني مورد تأمين بيمه گران قرار مي گيرند. از آنجا كه بيمه آتش سوزي يكي از رشته هاي شاخه ، بيمه اموال است اصل غرامت ، قاعده جانشيني ، اصل حسن نيت ، قاعده نفع بيمه اي و قاعده نسبي سرمايه و حق بيمه حاكم بودن است.

انواع خطرهاي تحت پوشش در بيمه آتش سوزي :

 در بيمه آتش سوزي خطرات تحت پوشش به 2 گروه به شرح زير تقسيم بندي شده اند : خطرات اصلي و خطرات اضافي تبعي كه در ابتدا به تعريف خطرات اصلي مي پردازيم .

خطرهاي اصلي : در بيمه آتش سوزي سه خطر آتش سوزي،صاعقه و انفجار به عنوان خطرات اصلي تحت پوشش بيمه قرار مي گيرد.

 تعاريف خطرات اصلي :

 تعريف آتش و آتش سوزي : آتش عبارت است از تركيب هر ماده سوختني با اكسيژن به شرط آنكه با شعله و حرارت همراه باشد. به عبارت ديگر جهت ايجاد آتش به 3 عنصر هوا (اكسيژن) ، جسم سوختني و دما نياز مي باشد كه در اين حالت مثلث آتش تشكيل مي گردد. چنانچه يكي از سه عنصر مذكور وجود نداشته باشد عمل سوختن انجام نخواهد گرفت.

 براي ايجاد آتش سوزي بايستي آتش از كانون اوليه خود خارج شده كه در اين حالت ان را آتش كنترل نشده (مهار نشده) گويند و در عرف بيمه اين آتش قابل بيمه شدن مي باشد. منظور از دما در تعريف فوق جرقه يا آتش زنه اي است كه باعث ايجاد آتش يا شعله مي گردد كه اصطلاحاً Flash Point ناميده مي شود بنابراين آتش سوزي عبارتست از آتشي كه از يك منبع حرارتي غير قابل كنترل سرچشمه گرفته و يا منبع حرارتي كنترل شده اي را ترك نمايد و داراي چنان حرارتي باشد كه گسترش و توسعه يابد.

 تغيير ماهيت يا تغيير شيميايي بعضي از كالاها و مواد بر اثر تخمير يا اكسيداسيون (خودسوزي) و يا همچنين داغي اجسام بر اثر حرارت (مانند داغي اطو) و يا سوختن اجسام در يك آتش كنترل شده (افتادن اجسام به داخل بخاري و ...) تحت پوشش بيمه نامه قرار نمي گيرند .

 انفجار : در بيمه آتش سوزي انفجار به مفهوم هر نوع آزاد شدن ناگهاني انرژي حاصل از انبساط گاز و يا بخار است.
انفجار ممكن است بصورت مختلف بروز كند ليكن همه آنها داراي خاصيت مشتركي هستند بدين معني كه علت هر انفجار ، انبساط مقدار زيادي گاز يا بخار است كه بر اثر فشار قوي و يا توليد حرارت و يا فعل و انفعالات شيميايي به مانع اطراف خود فشار آورده ، آن را مي تركاند. هر انفجاري در بيمه نامه آتش سوزي قابل بيمه شدن نمي باشد ، از جمله انفجارهاي هسته اي و مواد منفجره و ... بعضي از انفجارها طبق شرايط خاص و با منظور نمودن حق بيمه اضافي تحت پوشش بيمه آتش سوزي قرار خواهند گرفت.

 صاعقه : در بيمه آتش سوزي صاعقه عبارتست از تخليه بار الكتريكي بين دو ابر يا بين ابر و زمين كه بر اثر القاي دو بار مخالف بوجود مي آيد. مقصود از خطرهاي صاعقه تنها خسارت وارد شده در اثر آتش سوزي ناشي از صاعقه نيست بلكه بيشتر به منظور خسارت مستقيم ناشي از صاعقه است كه اصطلاحاً آن را صاعقه سرد مي نامند و بدون آتش سوزي توليد مي شوند. مانند : گداخته شدن ، تركيدن ، سوختن از رو

 صاعقه اي كه در نزديك موتور يا ماشين ديگري به سيمهاي موجود در هواي آزاد كه نيروي برق را به آن موتور يا ماشين منتقل مي كند اصابت كند بار زياد حاصل از برخورد صاعقه به سيم به موتور منتقل و باعث خرابي دستگاهها مي گردد كه اينگونه خسارات از تعهد بيمه گر خارج است. به طور خلاصه خسارتي كه در اثر حرارت مستقيم و يا غيرمستقيم صاعقه و يا در اثر نيروي آن توليد شوند خسارت مستقيم ناشي از صاعقه هستند كه بيمه شده محسوب مي گردند ليكن خساراتي كه در اثر انرژي الكتريكي صاعقه توليد شوند خسارات غيرمستقيم صاعقه نام دارد كه بيمه شده محسوب نمي شوند.

انواع بيمه آتش سوزي :

بطور كلي اماكن و مراكزي كه در بيمه آتش سوزي تحت پوشش قرار مي گيرند به سه دسته تقسيم مي شوند:

 واحدهاي مسکوني

در بيمه آتش سوزي واحدهاي مسكوني موضوع بيمه عبارتست از ساختمان ، تأسيسات و اثاث منزل كه در مقابل خطرات آتش سوزي ، انفجار ، صاعقه به عنوان خطرات اصلي و طوفان ، سيل ،‌ زلزله و آتشفشان ، تركيدگي لوله آب ، ضايعات ناشي از آب باران و ذوب برف ،‌ خطر سقوط هواپيما و هلي كوپتر و قطعات منفك از آنها سرقت اثاث و لوازم منزل و بسياري از خطرهاي ديگر تحت پوشش قرار مي گيرد.

 مراکز صنعتي

مراكز صنعتي شامل كليه كارخانجات صنايع غذايي ، آشاميدني ، دخانيات ، نساجي ، پوشاك ، چرم ، چوب ، كاغذ ، مقوا ، چاپ و حافي ، شيميايي ، محصولات كاني غير فلزي ، فلزات اساسي و صنايع متفرقه مي باشد . ساختمان ، تاسيسات ، ماشين آلات ، مواد اوليه موجودي و محتويات هر يك از مراكز ياد شده را مي توان در مقابل خطرهاي آتش سوزي ، انفجار ، صاعقه و همچنين كليه خطرهاي اضافي ذكر شده نزد بيمه ايران به قيمت روز بيمه نمود  .

 مراکز غير صنعتي

مراكز غير صنعتي مشتمل بر كليه فروشگاههاي تجاري ، تعميرگاهها  ، بيمارستانها ، اماكن عمومي ، ساختمان هاي اداري ، بنگاههاي معاملاتي ، مراكز پخش دارو ، فروشگاههاي مواد غذايي و پروتئيني ، آموزشگاهها ، مراكز خدماتي و ساير موارد مشابه مي باشد .

ساختمان ، تاسيسات ، موجودي اثاث ثابت و دكوراسيون هر يك از مراكز ياد شده را مي توان در مقابل خطرهاي آتش سوزي ، انفجار ، صاعقه و نيز كليه خطرهاي اضافي ذكر شده نزد بيمه ايران به قيمت روز بيمه نمود .

بيمه نامه آتش سوزي مراكز غير صنعتي

مراكز غير صنعتي مشتمل بر كليه فروشگاههاي تجاري ، تعميرگاهها  ، بيمارستانها ، اماكن عمومي ، ساختمان هاي اداري ، بنگاههاي معاملاتي ، مراكز پخش دارو ، فروشگاههاي مواد غذايي و پروتئيني ، آموزشگاهها ، مراكز خدماتي و ساير موارد مشابه مي باشد . ساختمان ، تأسيسات ، موجودي اثاث ثابت و دكوراسيون هر يك از مراكز ياد شده را مي توان در مقابل خطرهاي آتش سوزي ، انفجار ، صاعقه و نيز كليه خطرهاي اضافي ذكر شده نزد بيمه ايران به قيمت روز بيمه نمود .

قاعده نسبي سرمايه:

در صورتيكه مالي به كمتر از قيمت واقعي بيمه شده باشد بيمه گر به تناسب مبلغي كه بيمه كرده است با قيمت واقعي مال مسئول خواهد بود. هر مالي يك قيمت جاري و واقعي دارد و بيمه گذار ملزم است كه مال خود را به آن قيمت بيمه كند ، چنانچه بيمه گذاري مال خود را به قيمت واقعي آن بيمه نكند مانند آن است كه تمام مال خود را بيمه نكند حق بيمه كمتري مي پردازد و بنابراين بايد خسارت كمتري نيز دريافت نمايد. اين قاعده را كه قاعده نسبي خسارت يا قاعده تناسب مبلغ بيمه شده و خسارت نيز مي گويند براي حفظ حقوق بيمه گر و همچنين رعايت تعادل و انصاف در مورد حقوق جامعه بيمه گذاران اجرا و اعمال مي شود اما اگر ميان بيمه گر و بيمه گذار توافق شود كه طبق فرمول معيني مانند بيمه نخستين خسارت در بيمه آتش سوزي (First Loss) مال مورد بيمه به يك مبلغ توافقي و قراردادي كه كمتر از ارزش واقعي آن است بيمه شود بيمه گر مجاز به اعمال قاعده نسبي سرمايه نخواهد بود .

بيمه نامه شناور يا سرمايه متغير (بيمه نامه بيمه عمومي) : چنانچه موجودي اعم از محصول يا مواد اوليه و ... در طول اعتبار بيمه نامه متغير باشد مي توان براي آن بيمه شناور با توجه به تقاضاي بيمه گذار صادر نمود. بيمه نامه شناور داراي شرايط خاصي است كه بايستي منضم به بيمه نامه گردد.

اصطلاحات معمول در بيمه آتش سوزي  :

بيمه گر : شركت بيمه .

بيمه گذار : متقاضي خريد بيمه نامه(مشتري) .

مورد بيمه : منزل مسكوني ، واحد صنعتي يا غيرصنعتي .

حريق  :آتش سوزي .

ارزش بنا : قيمت ساخت (ساختمان) بدون ارزش عرصه.

واحد مسكوني : محلي كه براي كار و حرفه نيست و صرفاً‌ به منظور سكونت از آن استفاده مي شود .

مراكز صنعتي : مراكزي كه در آن فعاليت صنعتي انجام مي شود مثل كارخانه اتومبيل سازي و يا...

مراكز غيرصنعتي : مراكزي كه در آن هر فعاليتي بجز فعاليتهاي صنعتي انجام مي شود مثل فروشگاهها ، بيمارستانها ، سينماها ، مراكز پخش دارو و  ...

خطر يا پوشش اصلي : شامل آتش سوزي (حريق ) ، انفجار و صاعقه .

خطرات اضافي يا تبعي : در بيمه آتش سوزي علاوه بر خطرهاي ذکر شده خسارات ناشي از خطرهاي زلزله و آتشفشان ، سيل و طغيان آب درياها و رودخانه ها ، طوفان ، رانش زمين ، سقوط بهمن ، ترکيدگي لوله آب ، ضايعات ناشي از آب باران و ذوب برف ، سقوط هواپيما و هلي کوپتر ، شکست شيشه ، سرقت اموال و اثاثيه منزل و بسياري از خطرهاي ديگر با درخواست بيمه گذار تحت پوشش بيمه قرار مي گيرد که به آن خطرات اضافي مي گويند و به تبع خطرات اصلي بيمه مي شوند.

تعاريف خطرات تبعي : 

زلزله و آتشفشان : در بيمه زلزله خسارت مستقيم وارد به ساختمانها اعم از مسکوني ، غيرمسکوني و صنعتي و همچنين اسباب و لوازم موجود در آنها در مقابل زلزله و يا آتشفشان بيمه مي شوند. ضمنا خسارتهاي وارد شده بايد همزمان با حوادث مزبور ايجاد شده باشد.

سيل و طغيان آب درياها و رودخانه ها : سيل ، جريان ناگهاني آبهاي سطحي خارج از مسير طبيعي است که به علت ريزش باران ، برف، طغيان رودخانه و يا شکست آبگير و سدها ايجاد مي شود.

طوفان و گردباد و تندباد: در بيمه طوفان خسارتهاي ناشي از طوفان ، تندباد و گردباد تحت پوشش قرار مي گيرد ( در علم هواشناسي معمولا بادي که سرعت آن بيش از 61 کيلومتر در ساعت باشد طوفان محسوب مي گردد)

ترکيدگي لوله آب و ضايعات ناشي از برف و باران : در اين پوشش بيمه اي خسارتهاي وارد به مورد بيمه (ساختمان ، ابنیه و  ... ) اموال و اثاث موجود در آن که ناشي از ترکيدن لوله آب و ضايعات برف و باران باشد تحت پوشش قرار مي گيرد. سقوط هواپيما و هليکوپتر:خسارتهاي ناشي از سقوط هواپيما و هليکوپتر يا اشياي ساقط شده از آنها ( به استثناي بمب و يا مواد منفجره و ساير جنگ افزارها) حداکثر تا کل مبلغ بيمه شده تحت پوشش قرار مي گيرد. نرخ بيمه در مناطق بيش از شعاع 5 کيلومتري فرودگاه 05/0در هزار و در مناطق نزديك به فرودگاه 1/0 در هزار ارزش مورد بيمه مي باشد.

شکست شيشه : خسارتهاي ناشي از شکست شيشه هاي منصوب در ساختمان مورد بيمه اعم از مسكوني و غير صنعتي در اثر حادثه و برخورد شي خارجي تحت پوشش مي باشد. اصولا شيشه به دو صورت ميان تهي و مسطح ساخته مي شود شيشه هاي ميان تهي به شرط آنکه منصوب باشند تحت پوشش قرار مي گيرند.

بيمه دزدي با شکست حرز: بيمه گر خسارت ناشي از فقدان يا خرابي اموال بيمه شده را که در نتيجه دزدي با شکست حرز روي دهد حداکثر تا مبلغ بيمه شده جبران مي نمايد. موارد زير دزدي با شکست حرز محسوب مي گردد:

  بالا رفتن از ديوار محل استقرار اموال بيمه شده يا شکستن در يا پنجره و يا خراب کردن ديوار و نظاير آن.

  باز کردن در بوسيله کليد تقلبي و ساير آلات و ادواتي که عادتا براي باز کردن قفل بکار نمي روند.

 ورود سارق به محل قرار گرفتن اموال بيمه شده در شب. 

ورود به محل با تهديد بيمه گذار و يا ساير اعضاي خانواده و يا خدمتگذار به جان يا آبروي آنها.

منبع : وب سایت بیمه ایران http://www.iraninsurance.ir